با گذشت بیش از هفت ماه از انتخابات مجلس عراق، پس از فراز و نشیب های فراوان میان احزاب و گروه ها، عصر جمعه ۹ مهرماه (اول اکتبر) دکتر نوری المالکی از سوی ائتلاف فراگیر اتحاد ملی به عنوان نامزد نخست وزیری، معرفی شد؛ این معرفی در حالی صورت گرفت که مجلس اعلی و حزب فضیلت (مجلس اعلا حدود ۳۰ کرسی و حزب فضیلت دارای ۷ کرسی از مجموع ۷۰ کرسی ائتلاف ملی است) در آن حضور نداشتند.
از ابتدای مهرماه بر اساس اخبار منتشر شده در رسانه های عراق، نوری مالکی به عنوان نامزد نهایی، انتخاب شده بود ولی به دلیل مخالفت های مجلس اعلا، جلسه ائتلاف به تاخیر افتاده بود تا این که چهارشنبه ۷ مهرماه اخباری از تلاش مجلس اعلی و العراقیه به رهبری ایاد علاوی برای تشکیل دولت منتشر شد.
به نظر این اخبار شتاب دهنده انتخاب مالکی از سوی ائتلاف فراگیر اتحاد ملی شیعیان بود تا این که در نهایت امروز جمعه بدون حضور مجلس اعلا به رهبری سید عمار حکیم و حزب فضیلت، تحالف وطنی (ائتلاف دولت قانون و ائتلاف ملی عراق) نوری مالکی را با اکثریت آرا به عنوان نامزد نخست وزیری انتخاب کرد.
غیبت مجلس اعلا در جلسه نهایی ائتلاف، نکته ای بود که پوشش وسیعی در رسانه ها داشته است. پیش از این ائتلاف العراقیه (با ۹۱ کرسی) هرگونه مشارکت در دولتی که ریاستش با مالکی باشد را رد کرده بود. یکی از دلایل اصلی ایاد علاوی برای مخالفت با ریاست مجدد مالکی، گرایش وی به ایران است.
یکی دیگر از نکات قابل توجه انتخاب مالکی، حمایت جریان صدر (الکتله الصدر) از وی است. نوری مالکی برای خلع سلاح جیش المهدی اقدام به حمله نظامی سنگینی به شهرک صدر بغداد کرد. مجلس اعلا نیز با استفاده از این فرصت، نهایت تلاش خود را برای همراه کردن جریان صدر به کار برد و در نهایت ائتلاف ملی را در مقابل نوری مالکی تاسیس کرد اما فقدان رهبری سیاسی توانمندی همچون مرحوم عبدالغزیز حکیم، موجب شد این ائتلاف نتواند پیروزی انتخابات گذشته را تکرار کند.
یکی از نتایج تلخ نبود رهبر سیاسی توانمندی همچون مرحوم عبدالغزیز حکیم در عرصه سیاسی عراق این بود که یکپارچگی بیت شیعی در تلاطم افتاد که تاخیر ۷ ماهه در انتخاب نخست وزیر عراق نشان از آن دارد.
نگاهی به ائتلاف های عمده ی عراق
ائتلاف ملی عراق: بیش از ۳۰ جریان سیاسی در این ائتلاف حضور دارند. رهبری این ائتلاف را سه گروه شیعی، مجلس اعلای اسلامی عراق، تشکیلات بدر و جریان صدر برعهده دارند. این ائتلاف را می‌توان استمرار «ائتلاف عراق یکپارچه» که در انتخابات گذشته نماینده اکثریت شیعیان عراق را عهده‌دار بود، دانست.
در این ائتلاف افرادی از قبیل سید عمار حکیم رهبر مجلس اعلای عراق، مقتدا صدر رهبر جریان صدر، ابراهیم الجعفری نخست‌وزیر سابق عراق، احمد چلبی دبیرکل کنگره ملی عراق، تشکیلات بدر و فراکسیون همبستگی و مجمع عراق مستقل وجود دارند. البته گروهی از شخصیت‌های سیاسی اهل سنت مانند رئیس گروه علمای اهل سنت جنوب عراق و «حمید الهایس» رئیس مجلس اسناد استان الانبار برای شرکت در انتخابات آتی این کشور به ائتلاف ملی که اکثریت آن از اهل شیعه تشکیل شده است پیوسته‌اند.
مهم‌ترین شخصیت‌های این ائتلاف در انتخابات ۱۶ اسفند عادل عبدالمهدی معاون رئیس‌جمهور، احمد چلبی، شیخ همام حمودی از رهبران ائتلاف عراق یکپارچه و عضو برجسته فراکسیون اکثریت، حمید الساعدی رئیس شرکت دولتی نفت شمال عراق و حسن الساری نماینده جنبش حزب‌الله عراق ائتلاف ملی عراق با شعار «حذف طایفه‌گرایی در کشور» وارد انتخابات سال جاری شدند.
ائتلاف دولت قانون: بیشتر از ۴۰ جریان سیاسی، گروه‌های مختلف عراقی، تعدادی از نمایندگان و شخصیت‌های دینی و شیوخ طوایف عراق ساختار اصلی این ائتلاف را تشکیل می‌دهند. نوری مالکی نخست‌وزیر عراق رهبری این ائتلاف را برعهده دارد. درواقع پس از اوج‌گیری اختلافات نوری مالکی با برخی از اعضای «ائتلاف عراق یکپارچه» نخست‌وزیر عراق تصمیم به تشکیل ائتلاف دولت قانون گرفت. احزاب سنی و روحانیون سراسر کشور ازجمله برخی از اعضای قبیله ابوریشه که رهبری قیام سنی‌ها علیه القاعده عراق در استان غربی الانبار را برعهده داشتند از مهم‌ترین گروه‌های ائتلاف دولت قانون را تشکیل می‌دهند.
ائتلاف العراقیه: با ائتلاف دو گروه ملی‌گرایان و سکولارهای عراق تشکیل شد و نزدیک به ۲۰ جریان و احزاب و شخصیت‌های شیعه و سنی به لیست العراقیه پیوستند. ایاد علاوی نخست‌وزیر اسبق عراق، صالح المطلق رئیس جبهه گفت‌وگوی ملی، طارق الهاشمی معاون سنی‌مذهب رئیس‌جمهور، رافع العیساوی معاون نخست‌وزیر و اسامه النجیفی یکی از رهبران لیست العراقیه شخصیت‌های بارز لیست العراقیه را تشکیل می‌دهند. به علت متهم شدن برخی از افراد موجود در لیست العراقیه به وابستگی به حزب منحل‌شده بحث عراق، نوری مالکی بارها حملات شدیدی را متوجه این گروه کرد، اما برخی از ناظران حملات مالکی به این ائتلاف را ناشی از نگرانی وی به از دست دادن قدرت در عراق تفسیر می‌کنند. صالح مطلق یکی از مهم‌ترین نامزدهای محذوف لیست العراقیه از شرکت در انتخابات ۱۶ اسفندماه است. جبهه گفت‌وگوی ملی پس از عدم تایید صالح مطلق برای شرکت در انتخابات، شرکت در این انتخابات را برای هوادارانش تحریم کرد.