سیدصادق حسینی، روزنامه سازندگی دوشنبه ۴ مرداد ۱۴۰۰|بازنشر: عصرایران| از ژانویه ۲۰۲۰(دی ۱۳۹۸) شیوع کرونا تاثیر اقتصادی منفی شدیدی بر بسیاری از کسب و کارها داشته است و در این میان زنجیره صنعت گردشگری بیشترین زیان را متحمل شده اند، اما این موضوع یک استثنای بزرگ دارد و آن شرکتهای هوایی ایرانی هستند. در حالی که قیمت بلیط هواپیما با آغاز همه گیری کرونا در ابتدای سال ۲۰۲۰ در تمام دنیا کاهش یافت، شرکت های هواپیمایی ایرانی قیمت بلیت های خود را حدود ۳۰۰ درصد افزایش دادند و به نظر می رسد با نبود فرایندهای شفاف قیمت گذاری، روند افزایش قیمت ادامه دارد و ایرلاین ها باز هم در صدد تحمیل خواست خود هستند.
گران فروشی بلیت هواپیما در دروه کرونا چگونه آغاز شد؟
زمزمه های افزایش قیمت بلیط هواپیما از اردیبهشت ۱۳۹۹ توسط شرکت های هوایی کلید خورد اما تیم پیشین مدیریتی سازمان هواپیمایی با دلایل و توجیهان خود در مقابل این درخواست مقاومت و آن را رد کردند، تا این که در تابستان ۱۳۹۹ و با انتصاب رییس هیات مدیره انجمن شرکت های هوایی به سمت رییس سازمان هواپیمایی کشوری، روند زیاده خواهی های ایرلاین ها اوج گرفت و سازمان هواپیمایی کشوری در موارد زیادی با چشم پوشی و اغماض نقش نظارتی خود را در برابر آن ها به فراموشی سپرد و به گفته برخی از کارشناسان، «کاپیتان زنگنه، سازمان هواپیمایی را به مجری درخواست های شرکت های هواپیمایی تبدیل کرد.»
دخل و خرج شرکت هواپیمایی در دوره ی کرونا چقدر است؟
بر اساس مقالات و گزارش های منتشر شده، ۲۰ تا ۲۵% از هزینه های شرکت های هواپیمایی را هزینه های ارزی تشکیل می دهد و ۷۵ درصد مابقی را هزینه های ریالی تشکیل می دهد که طبیعتا مبنای آن نرخ تورم است نه نرخ ارز!
در بخش هزینه ای با احتساب افزایش ۱۰۰درصدی قیمت ارز(قیمت ارز در سال ۹۸ به صورت میانگین ۱۲۵۰۰ تومان و در سال ۹۹ حدود ۲۵ هزار تومان) و تورم ۴۰درصدی در هزینه های ریالی هر ۱۰۰ میلیون تومان هزینه شرکت های هوایی در سال ۹۸ تبدیل ۱۵۲ میلیون تومان در سال ۱۳۹۹ شده است: یعنی ۵۲% افزایش هزینه های ارزی – ریالی بصورت متوسط.
در بخش درآمدی، مطابق آمار شرکت فرودگاه ها در دیماه ۱۳۹۸، یک ماه پیش از اعلام رسمی نخستین ابتلا به کرونا در ایران، تعداد مسافر جابجا شده در پروازهای داخلی ۳،۳۸۹،۷۴۴ نفر بوده است در حالی که در دوره مشابه یعنی دیماه سال ۱۳۹۹ و پیک سوم کرونا، با کاهش ۳۸ درصدی این رقم به ۲،۱۰۴،۲۸۸ مسافر رسیده است.
نکته جالب این که قیمت فروش هر صندلی پروازهای داخلی از حدود ۲۶۸ هزار تومان در سال ۱۳۹۸ به ۷۲۵ هزار تومان در دی ماه سال ۱۳۹۹ رسیده: یعنی ۷/۲ برابر افزایش قیمت. به بیانی دیگر با وجود کاهش تعداد مسافر، درآمد شرکت های هوایی افزایش قابل ملاحظه ای یافته است.
| درآمد شرکت های هواپیمایی از محل فروش بلیت، دی ۱۳۹۸ | درآمد شرکت های هواپیمایی از محل فروش بلیت، دی ۱۳۹۹ |
| مسافر ۳،۳۸۹،۷۴۴ هزینه هر صندلی هواپیما ۲۶۸،۰۰۰ X ۹۰۸ میلیارد تومان درآمد = | مسافر ۲،۱۰۴،۲۸۸ هزینه هر صندلی هواپیما ۷۲۵،۰۰۰ X ۱۵۲۵ میلیارد تومان درآمد = |
اگر درآمد دی ماه ۱۳۹۸ را به صورت کامل هزینه درنظر بگیریم و افزایش هزینه ریالی ارزی ۵۲درصدی را اعمال کنیم، شرکت های هواپیمایی می بایست ۱۳۸۰ میلیارد تومان درآمد کسب می کردند درحالی که محاسبات نشان می دهد این رقم به ۱۵۲۵ میلیارد تومان رسیده است. یعنی تنها در یک ماه بیش از ۱۴۵ میلیارد تومان نسبت به سال ۱۳۹۸ سود بیشتر کرده اند.
از یاد نبریم با وجود درخواست نمایندگان مجلس، هیچ گزارش عملکرد مشخصی در خصوص تسهیلات ارزی که به قیمت نیمایی در اختیار شرکت های هواپیمایی قرار گرفت منتشر نشده و از سوی دیگر در سال ۱۳۹۹ تسهیلات کم بهره متنابهی به دلیل آسیب های ناشی از کرونا با زمان بازپرداخت طولانی در اختیار شرکت های هوایی قرار گرفته است، هرچند که با وجود تسهیلات و حمایت های مالی گسترده، صنعت هوایی ایران شاهد اخراج نیروی انسانی توسط شرکت های هواپیمایی بود.
چشم روشنی ایرلاین ها به دولت آقای رئیسی: گرانی دوباره قیمت بلیت هواپیما!
در آستانه تشکیل دولت جدید به ریاست حجت الاسلام سیدابراهیم رئیسی و بدلیل نگرانی از عدم موافقت با زیاده خواهی در دولت آینده، ایرلاین ها مجددا بر تبل افزایش قیمت بلیط هواپیما می کوبند و تلاش دارند مجداا افزایش قیمت صورت بگیرد، تا دولت بعدی با تصمیم انجام شده روبرو شود.
جا دارد مدیران جدید سازمان هواپیمایی کشوری و سازمان های متولی از جمله سازمان حمایت از مصرف کننده و شورای رقابت، یک بار برای همیشه تکلیف خود را با موضوع افزایش قیمت بلیط و زیاده خواهی شرکت های هواپیمایی روشن کنند.
سوال آخر این که اگر صنعت هوایی کشور به گفته مسئولان و مدیرانش، زیان‌ده است و به صورت مداوم از ورشکستگی و عدم کسب درآمد سخن می گویند، چرا این قدر تب تاسیس شرکت هواپیمایی بالا است؟