Category: گزارش-یادداشت

صادق حسینی{منتشر شده در سالنامه ی ۱۳۹۳ پنجره، پرونده ویژه: مرتضی درخشان پدیده انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲}: رسانه های اجتماعی در ایران همگام با تحولات اینترنت، با اورکات ۶۷ میلیونی شروع شد اما این فیس بوک بود که هم زمان با اوج گیری جهانی و شکست سایر رقبا و با هشت صد میلیون عضو، کاربران ایرانی رسانه های اجتماعی را به خود جذب کرد.
«کمپین دعوت از مرتضی درخشان برای انتخابات ریاست جمهوری» از جمله صفحات پر بیننده فارسی زبان فیس بوک در ایام انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲بود که بازتاب های انسانی، رسانه ای و مجازی فراوانی در پی داشته و دارد.
دیده شدن مطالب این کمپین با میانگین بازدید ۲۰۰۰۰ نشان می دهد با وجود فیلترینگ شدید، مردم همچنان با ضریب افزایشی قابل توجه فیلترینگ را دور می زنند و از شبکه های اجتماعی بهره مند می شوند.
همچنین میانگین دیده شدن ۲۰۰۰۰ بار یک مطلب در این کمپین طنز در مقایسه با تیراژ ۲۰ تا ۵۰ هزار تایی روزنامه های سیاسی و هفته نامه ها که میانگین خوانده شدن مطالب زیر۱۰۰۰ بار است نشان می دهد علاوه بر تغییر ذائقه، رسانه های سنتی جایگاه گذشته خود را در میان مردم و نسل جوان ندارند.

«کمپین کمک به مردم زلزله زده آذربایجان» یا «کمپین دعوت از مرتضی درخشان برای انتخابات ریاست جمهوری» در شبکه های اجتماعی و نمونه های دیگر مثال های قابل تاملی برای مطالعه اثربخشی سیاست های فیلترینگ در ایران هستند. این تجربیات مجازی نشان می دهد که رسانه های اجتماعی خود را به جامعه تحمیل و برای مخاطبان گسترده و متنوع خود محتوا تولید می کنند و در نهایت بر روی مخاطب اثر می گذارند.
عضویت ۴ میلیون ایرانی در فیس بوک به گفته علی جنتی وزیر ارشاد و تنوع کاربران شبکه های اجتماعی از دفتر مقام معظم رهبری و مراجع معظم تقلید تا نخبگان، دولتمردان و عموم مردم نشان می دهد علاوه بر از بین رفتن قبح، فیلترینگ اساساً کارایی خود را نیز از دست داده است.
البته برای جامعه جوان و هوشمند ایرانی به مصداق راه های رسیدن به خدا، روش های متعددی برای رسیدن به فیلتر شده ها وجود دارد اما مسئولان فیلترینگ به مصداق «العاقل یکفیه الاشاره» اگر در روش بیش از ده ساله شان تامل و تدبیر می کردند از رشد سریع کاربران شبکه های اجتماعی و سایت های فیلتر شده متوجه می شدند که چقدر در رسیدن به اهداف شان توفیق داشته اند.
شایسته است مسئولین فیلترینگ با مطالعه میزان اثر بخشی عملکرد خود، سیاست های ناکارآمد و سلیقه ای فیلترینگ را تغییر دهند و البته برای رسیدن به این هدف می توانند از مشاوره های دکتر، شاعر، خلبان، فوق تخصص قلب، مهندس مرتضی درخشان نیز استفاده کنند.

سید صادق حسینی، منتشر شده در خبرآنلاین: / بازنشر: نامه، عصر خبر، جمهوریت:  محمود احمدی نژاد در نخستین سخنرانی اش در سالگرد پیروزی انقلاب در میدان آزادی درباره انقلاب اسلامی، توهین روزنامه های اروپایی به ساحت حضرت محمد(ص)، هلوکاست، مسئله فلسطین و انرژی هسته ای و انتقاد از منتقدان داخلی اش سخن گفت.

او در بیست و هفتمین سالگرد انقلاب بخش قابل توجهی از صحبت هایش را به مسئله هولوکاستی اختصاص داد که در سال های بعدش پایه سیاست تبلیغاتی و دیپلماسی اش را بر آن گذاشت. سیاستی که در عمل چیزی جز هزینه برای کشور و چهره شدن برای او دستاوردی در پی نداشت، احمدی نژاد گفته بود: «می‌گویند در کشور ما(اروپایی ها) آزادی است این دروغ است آنها گروگان اسرائیل هستند. شما یک مشت مستبد وابسته و گروهبان صهیونیست‌ها هستید و ما پیشنهاد کردیم که اگر دروغ نمی‌گویید یک عده محقق در کشور شما حضور یابند و در خصوص وضعیت هولوکاست تحقیق کنند!»

رییس جمهور پیشین که مذاکرات هسته ای اش با غرب بی سرانجام و بدفرجام بود و قطع نامه ها را کاغذ پاره می خواند و در حالی که شعارهای تندی در این باره می داد دبیرشورای عالی امنیت ملی اش نیز به قول دکتر ولایتی مشاور رهبر انقلاب «بیانیه می خواند و مذاکره نمی کرد» با تاکید مجدد بر حق ایران در استفاده از انرژی هسته‌یی صلح‌آمیز خطاب به مردم گفته بود: از ملت عزیز ایران می‌خواهم که خود را برای یک مجاهدت بزرگ و تلاش گسترده آماده کنند، کمربندها را ببندند و آستین‌ها را بالا بزنند.»

او در سخنرانی سالگرد انقلاب  در اولین سال حضورش به عنوان رییس جمهور در ۲۲ بهمن ۱۳۸۴ با اشاره به پیشنهاد تهیه سوخت برای ایران در خارج از مرزهای کشور گفت:‌ «ما به این مساله اعتماد نداریم». او که در سال ۱۳۸۴ به این پیشنهاد اعتماد نداشت ۵ سال بعدتر به پیشنهادی خطرناک تری تن داد: « در راستای تسهیل همکاری هسته‌ای ذکر شده در بالا، جمهوری اسلامی ایران بر امانت‌گذاری ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم کم غنی شده (LEU) در ترکیه موافقت می‌کند. این مواردLEU در مالکیت ایران در ترکیه قرار خواهد داشت. ایران و آژانس امکان نظاره‌گیری بر نگهداری ایمن از این مواد LEU را در ترکیه دارند.»  (دقیق بیانیه مشترک ایران، ترکیه و برزیل، ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۹)

محمود احمدی نژاد که «کراهت چهره پلید استکبار در پشت مجامع حقوقی چون آژانس» می دید در این بخش از سخنرانی اش دست بر نکته ی خوبی گذاشت و غرب را به دلیل سیاست دوگانه اش در برخورد با کشورها مورد انتقاد قرار داد، او گفت:جای تعجب است که برای کشورهای برخودار از سلاح هسته‌ای که عضو کنوانسیون جلوگیری از گسترش سلاح های هسته‌ای نیستند، محدودیتی ایجاد نمی‌کنند و گویی کشورهایی که عضو ان .پی .تی نیستند، از حقوق بیشتری برخوردارند.

او همچنین در جملات پایانی سخنرانی اش منتقدان داخلی اش را نیز بی نصیب نگذاشت: «‌امیدوارم کاخ نشینان مدعی، به توصیه‌های رهبری نظام گوش فراداده و با مشاهده اراده ملت، دست از لجاجت بردارند».

بخش های مهم صحبت محمود احمدی نژاد در ۲۲ بهمن ۱۳۸۴

انقلاب اسلامی

• انقلاب اسلامی تداوم عاشورا و دنباله‌ی نهضت انبیا است. جنس انقلاب اسلامی ایران از جنس نهضت انبیا و حرکت عاشوراست و رمز ماندگاری و شکست‌ناپذیری انقلاب نیز در ادامه‌ی این راه است.
• انقلاب، ما را از ذلت حکومت طاغوت به عزت حکومت انسان کامل وارد کرد.
• ای دنیا ببینید که امروز نسل سوم انقلاب، مومن‌تر، توانمندتر، مقاوم‌تر و منسجم‌تر در وسط میدان ایستاده و آرمان‌های بلند انقلاب اسلامی را فریاد می‌زند.

توهین کنندگان به پیامبر اسلام

• واضح است که توهین کنندگان به پیامبر اسلام نه مسیحی هستند و نه یهودی، بلکه کسانی هستند که ندای لا اله الا الله را که ندای همه پیامبران بوده بر نمی‌تابند آنها می‌خواهند بشریت را از رحمت پیامبر محروم کنند،نور انبیاء خاموش شدنی نیست چرا که نور انبیاء نور خدا است.
•  کسانی که می‌خواهند چهره‌ی پیامبر اسلام را مخدوش کنند اشتباه می‌کنند؛ مثل آنها مثل کسانی است که یک مشت خاک برداشته‌اند و بر چهره‌ی خورشید می‌پاشند و می‌خواهد خورشید را پنهان کنند. من به آنها می‌گویم به خود زحمت ندهید، شما اشتباه می‌کنید. به چهره‌ی آفتاب خاک نپاشید، چون این خاک به خود شما برمی‌گردد و چشمان خودتان را آزار می‌دهد.

هلوکاست

• سؤال این است که چگونگی شکل‌گیری رژیم جعلی اسرائیل و قضیه هولوکاست جرم محسوب می‌شود.
• دانشمندان شما حق دارند در مورد کوچک‌ترین مسائل تحقیق و سوال کنند اما در مورد افسانه‌ی هولوکاست نمی‌توانند این کار را بکنند. روش شما روش قرون وسطایی است. آن زمان عده‌ای دور هم جمع می‌شدند و تصویب می‌کردند که مردم این چنین بیندیشند. امروز نیز عده‌ای نشسته‌اند و تصویب کرده‌اند که همه در مورد هولوکاست این چنین تصور کنند؛ این تحمیل و همان روش قرون وسطایی است. شما تنها از لحاظ فناوری عوض شده‌اید، اما تفکر و فرهنگ‌تان همان تصور قرون وسطایی است.
• وقتی به آنها اعتراض می‌کنیم می‌گویند در کشور ما آزادی است این دروغ است آنها گروگان اسرائیل هستند.شما یک مشت مستبد وابسته و گروهبان صهیونیست‌ها هستید و ما پیشنهاد کردیم که اگر دروغ نمی‌گویید یک عده محقق در کشور شما حضور یابند و در خصوص وضعیت هولوکاست تحقیق کنند. اگر دنبال هولوکاست واقعی هستید،باید به فلسطین بروید و جنایت‌های اسرائیل را در آنجا مشاهده کنید و یا هولوکاست واقعی را در عراق پیدا کنید.

مسئله فلسطین

• شما انتخابات اخیر فلسطین را دیدید. اگر به دنبال حل مسئله‌ی فلسطین هستید چرا راه را دور می‌کنید و از مسیر انحرافی می‌روید. این مسئله از راه جنگ حل نمی‌شود، بلکه راه‌حل آن یک همه‌پرسی از مردم فلسطین است.
• این گوشه از خاک دنیا متعلق به ملت‌ فلسطین است و شما نباید برای حل مسئله فلسین دنبال جنگ و آدم‌کشی باشید،بلکه یک همه پرسی به شما می‌گوید که راه از کجاست.
• از این که ملت‌ها اظهار نظر کنند شما در واهمه هستید،شما دموکراسی‌ای می‌خواهید که تامین کننده منافع شما باشد،به جای لجبازی با ملت فلسطین به حق ملت‌ها احترام بگذارید و بساطی که ۶۰ سال پیش برپا کرده‌اید جمع کنید و خودتان را از خشم ملت‌ها نجات دهید.
•  شما باید به حق مردم فلسطین احترام بگذارید و در این ارتباط لج‌بازی نکنید.

انرژی هسته ای

• پیشرفت همه جانبه کشورها در تمامی عرصه‌های علمی و فناوری به انرژی هسته‌ای وابسته است.
•  ایران در چارچوب مقرارات آژانس و فراتر از آن فعالیت‌‌های خود را تعلیق کرد و اجازه بازدید از تمامی اسناد و مراکز هسته‌ای خود را به بازرسان آژانس داد ولی پس از سه سال حالا می‌گویند نمی خواهیم ملت ایران از فناوری صلح آمیز هسته‌ای برخوردار باشد.
•  پس از ۵/۳ سال مذاکره مطمئن شدیم که غرب با پیشرفت و رشد علمی ملت ایران مخالف است و صراحتاً به ما می‌گویند نیاز به انرژی هسته‌ای ندارید.
•  ما به انرژی هسته‌ای در تمامی عرصه‌های فناوری نیاز داریم ؛چرا که دوران انرژی فسیلی ‌رو به پایان است.
•  بازرسی ها هم نمی‌تواند ایران را از حق مسلم دسترسی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای محروم کند.
•  جای تعجب است که برای کشورهای برخودار از سلاح هسته‌ای که عضو کنوانسیون جلوگیری از گسترش سلاح های هسته‌ای نیستند، محدودیتی ایجاد نمی‌کنند و گویی کشورهایی که عضو ان .پی .تی نیستند، از حقوق بیشتری برخوردارند.

 

 عصر ایران ؛ صادق حسینی / بازنشرها: ایسنا، آفتاب، نامه،   سلام نو، گفتار، تدبیر، دریک نیوز، مناظره، گفت و گو – «در فرودگاه زوریخ در صف تحویل چمدان ایستاده بودم که ناگهان، کسی مرا صدا کرد. هنگامی که برگشتم؛ پشت سر خود، وزیر خارجه سوئد * را دیدم. این بار سوم بود که او را طی یک هفته می دیدم. ضمن اینکه با هم صحبت می کردیم ۱۰ درصد از توجه من به این مسأله بود که ببینم کسی او را همراهی می کند یا خیر. او هم مانند دیگران در صف ایستاده بود تا چمدان خود را تحویل داده و کارت سوار شدن به هواپیما را بگیرد. … من و او، چمدان خود را تحویل دادیم و مانند افراد عادی، کارت پرواز گرفتیم و چون به مقصدهای مختلفی می رفتیم از هم خداحافظی کردیم.»

این خاطره دکتر سریع القلم استاد دانشگاه و مشاور رییس جمهور از مواجهه اش با یک مقام عالی رتبه حاضر سوئد بود، اما من میل دارم تجربه شخصی ام از مواجهه یک معاون رییس جمهور اسبق را با شما مرور کنم.

این معاون رییس جمهور اسبق که از پایان مسئولیتش ۸ سال می گذرد  و نامش را برای تمام پست های این دولت مطرح می کرد! و اینک رییس یک فدراسیون ورزشی است، هر بار که برای ماموریت های  کاری! عازم خارج از کشور می شود حتماً می بایست از صندلی های فرست کلاس و یا در صورت نبود از بیزنس کلاس استفاده کند. خوب به خاطر دارم که زمانی که این فدراسیون ورزشی توانایی پرداخت هزینه های جاری خود را نداشت، این مقام مسئول سابق نه تنها از صندلی فرست کلاس صرف نظر نکرد، بلکه حق ماموریت دلاری خود را نیز بلافاصله دریافت می کرد.

در یک برآورد خوش بینانه این معاون رییس جمهور اسبق در طول ۸ سال گذشته چیزی در حدود بیش از ۳ برابر پول اضافه تر بابت راحتی خودش به بیت المال مسلمین تحمیل کرده است و البته هیچ نهادی هم از او سئوال نمی کند که آیا به این میزان به مردم ایران خدمت کرده است؟  با چنین امکاناتی که مردم در اختیارش گذاشته اند توانسته است چندین برابرش کار کند؟ چه اتفاقی می افتاد اگر این مقام مسئول سابق یا سایر مقامات مسئول با پرواز های اقتصادی به ماموریت های خود می رفتند؟ و اصولا چرا خون مدیران ایرانی از وزیران سوئدی رنگین تر است؟

پر واضح است چنین روش هایی مختص به این فرد نیست و البته بخشی زیادی از افراد سیاسی و دولتی ایران که از بیت المال بهره مند هستند نگاهی این چنین دارند. آن ها منت بر ما مردم می گذرند و حقوق های ناچیز، حق الجلسات اندک و پاداش های ناقابل هیات مدیره ها را به سختی قبول می کنند تا روزگار ما بهتر از قبل شود و صد البته این تقصیر ما است که وضعیت بدتر از قبل می شود!

دکتر سریع القلم  می گفت: مقامات کشورهای اسکاندیناوی فقط باید سوار بخش Economy پرواز شوند و اگر می خواهند سوار بخش Business بشوند باید مابه التفاوت اش را خودشان پرداخت کنند .

و  سئوال ساده ای که خواننده این خاطره در ذهنش می ماند این است  که سوئد بیت المالش بیت المال تر است؛ یا ایران ما ؟

* سوئد با  نه و نیم میلیون جمعیت، ۵۵۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی و حدود ۴۴۰۰۰ دلار درآمد سرانه، از منظر شاخص های توسعه یافتگی، جزو پیشرفته ترین کشورهای جهان است. این کشور، میزبان حدود ۱۳۰ هزار نفر مهاجر ایرانی نیز می باشد.

سید صادق حسینی، منتشر شده در خبرآنلاین: در پایان سال ۲۰۱۳ میلادی در کنار فهرست ترین های سال خیلی ها می خواهند به دانند ناکام ترین کشور خاورمیانه در معادله قدرت منطقه ای چه کشوری بوده است؟ برای شناخت این ناکام ترین کشور، بررسی دستاوردهای آن در سیاست خارجی معیار مناسبی است.

آغاز ۲۰۱۴ با بمب گذاری در روسیه، لبنان و عراق و عملیات نظامی علیه گروه های مسلح و القاعده و اقمار آن در عراق و سوریه آغاز شد و چشم انداز محتمل تا حداقل نیمه اول سال نیز تداوم درگیری های نظامی و خشونت های مسلحانه است.
نگاه های نگران از تروریسیم و افراط گرایی در پایان ۲۰۱۳ و آغاز ۲۰۱۴ به یک کشور خیره شده بود؛ کشوری که نام و اثرش در تمام بمب گذاری ها، خشونت ها و درگیری های قومی – مذهبی منطقه دیده می شود: عربستان سعودی!
عربستان سعودی که از ابتدای بحران سوریه درمارس ۲۰۱۱ (اسفند ۱۳۸۹) سیاست حذف دولت قانونی دمشق را دنبال می کرد در سال ۲۰۱۳ بعد از دو سال جنگ بی وقفه و بی نتیجه و در شرایطی که دولت بشار اسد در موقعیت بهتری نسبت به سال اول بحران قرار دارد سعی کرد تجربه چند ساله خود در لبنان را دوباره امتحان کند و بازی را به خارج از مرزهای سوریه بکشاند.
چنین شد که عربستان ناکام در سوریه و نگران از ارتقا روابط ایران و غرب، موج انفجارات تروریستی را به شرق و غرب سوریه کشاند؛ کشورهایی که در جغرافیای قدرت ایران تعریف می شوند: عراق و لبنان.
از سوی دیگر نتیجه نگرفتن عربستان در بحران سوریه و مصر با وجود هزینه های سنگینی که تقریبا در سه سال گذشته پرداخته است ناکامی بزرگ تر دیگری برای سعودی ها در پی داشت. آن ها علاوه بر اعتماد به نفس، اعتبار خودانگارانه ای را که نزد آمریکا، غرب و کشورهای منطقه برای خود متصور بودند از دست دادند.
سعودی ها که حمایت های آشکارشان از ستیزه جویان مسلح در سوریه، رفتارهای شدید ضد حقوق بشری در داخل مرزهایشان و لشکرکشی شان در بحرین علاوه بر این که دستاوردی برای شان نداشته و وجهه شان را در افکار عمومی جهان و به ویژه نزد مردم خاورمیانه بیش از گذشته تخریب کرده است را می توان به عنوان ناکام ترین کشور خاورمیانه در سال ۲۰۱۳ شناخت.
با چنین نگاهی سئوالی که خیلی از ناظران پاسخ مناسبی برایش پیدا نمی کنند این است که راهبرد امنیتی عربستان سعودی که توسط بندر بن سلطان طراحی و اجرا می شود چه دستاوردی غیر از درخشش نام عربستان در صدر فهرست ناقضان حقوق بشر و حامیان گروه های تروریستی و افراط گرای مذهبی داشته است که کماکان تداوم می یابد؟ به دیگر سخن آیا سعودی ها آگاهانه به سوی تشکیل یک «امارات متحده القاعده» گام بر می دارند؟

«دنیای بی سامان» یکی از بهترین کتاب های «امین معلوف» نویسنده لبنانی ساکن فرانسه است که به روانی هرچه بهتر توسط عبدالحسین نیک گوهر از فرانسوی به فارسی ترجمه شده و توسط «نشر نی» در سال ۱۳۹۱ منتشر است. {کتاب های امین معلوف در آمازون}

معلوف که دوران کودکی و جوانی اش را در لبنان سپری کرده و عمیقا با سنت های خاورمیانه ای بزرگ شده با سفر به فرانسه با ارزش های اروپایی نیز آشنا شده است و برداشت ها و جهان بینی واقع گرایانه اش از دنیای امروز را در کتاب «دنیای بی سامان: زمانی که تمدن های مان فرسوده می شوند» بیان کرده است.
معلوف با بیان ویژگی هایی از جهان امروز معتقد است در نظام تک قطبی حاکم شده بعد از سقوط کمونسیم، غرب دیگر به ارزش هایی که در مقابل کمونیستم به آن پایبند بود، وفادار نیست و جهانی سازی فرصتی برای جهانی تقابل هویت های مذهبی و طایفه ای فراهم کرده است. او همچنین از آمریکا به دلیل زیرپا گذاشتن ارزش های اخلاقی و سیاسی بعد از ۱۱ سپتامبر و جنگ های افغانستان و عراق به شدت انتقاد و پیش بینی می کند ماحصل این سیاست ها که با نام «خاورمیانه بزرگ» یا «خاورمیانه جدید» انجام شده است چیزی جز شکوفایی تروریسم و جنگ در منطقه نیست.
این نویسنده لبنانی در این کتاب همچنین به آسیب شناسی نگاه سیاسیون جهان عرب به غرب نیز پرداخته است.
امین معلوف درباره جهان پیش رو نگرانی های عمیقی دارد:  این نگرانی یک شاگرد مکتب روشنگری است که اکنون دستآوردهایش را در معرض تردید و در برخی از کشورها در معرض نابودی می بیند؛ این نگرانی یک شیفته ی آزادی است که به گسترش آن به سرتاسر کره ی زمین باور داشت و اکنون دنیایی برایش آشکار می شود که آزادی، در آن جایی نخواهد داشت؛ این نگرانی یک هوادار گوناگونی هماهنگ فرهنگ هاست که اکنون مجبور است ناظر اوج گیری بنیادگرایی، خشونت، طرد و ناامیدی باشد؛ و این نگرانی قبل از هر چیز به سادگی، نگرانی یک عاشق زندگی است که نمی خواهد به نابودی ای که در کمین اش است، تمکین کند.

کتاب که با سخن مترجم آغاز می شود ۳ بخش با عناوین «پیروزی های فریبنده،‌ مشروعیت های گمشده و یقین های تخیلی» و یک پی گفتار با عنوان «ماقبل تاریخ خیلی طولانی» و نمایه دارد و در ۲۷۰ صفحه منتشر شده است.

پیروزی های فریبنده

«امین معلوف» در «دنیای بی سامان» که در سال ۲۰۰۹ نوشته است، با شرح ویژگی های جهان پس از فرو ریختن دیوار برلین و حملات ۱۱ سپتامبر، درگیری و تروریسم طولانی هویتی و مذهبی را در خاورمیانه مانند وقایع دردناک سوریه پیش بینی کرده است.

• با پایان برخورد میان دو بلوک (شرق و غرب)، از دنیایی که در آن تقسیم بندی اساساً ایدئولوژیک بود و گفت و گو تمامی نداشت، به دنیایی گذر کرده ایم که در آن تقسیم بندی اساساً «هویتی» است و جای کمی برای گفت و گو دارد. هر کس تعلق هایش را به رخ دیگری می کشد، دیگران را تکفیر می کند، خودی ها را بسیج می کند، دشمنانش را شیطانی می نامد، آیا چیز دیگری برای گفتن باقی مانده است؟ رقبای امروز فصل مشترک کمی دارند!
• از زمان سقوط دیوار برلین، پیوسته در دنیایی زندگی می کنیم که در آن تعلق های هویتی، به ویژه مولفه های دینی اش، تشدید شده اند، دنیایی که هم زیستی میان اجتماعات متفاوت انسانی به سبب آن هر روز دشوارتر می شود؛ و دنیایی که در آن دموکراسی در بازار مزایده های هویتی به حراج گذاشته می شود.
• نخبگان دنیای عرب –مسلمان نه توسعه اقتصادی کسب خواهند کرد، نه آزادی های مدنی، نه دموکراسی، نه مدرنیته ی اجتماعی، آن چه نصیب شان خواهد شد چیزی جز نوعی استالینیسم ملی گرا نخواهد بود که از همه ی آنچه مایه درخشش رژیم شوری شده بودند بهره ای نداشت؛ (گفتمان بین المللی، سهم بزرگ در شکست دادن نازیسم در جنگ جهانی دوم، و توانایی اش در ساختن ابر قدرتی نظامی)؛ اما در عوض بدترین عیب هایش را بی کم و کاست کپی کرده بود، از جمله انحرافات بیگانه ستیزی، خشونت های پلیسی و مدیریت ناکارامد اقتصادی اش، همچنین مصادره قدرت به نفع یک حزب، یک دار و دسته و یک رهبر. رژیم لائیک صدام حسین از این لحاظ مثال آموزنده ای است.
• آشکارا در برابر دو تفسیر تاریخ قرار داریم که پیرامون دو ادراک از «دشمن» متبلور شده اند. از نظر بعضی، اسلام قابلیت پذیرفتن ارزش های جهانی تبلیغ شده غرب را دارد؛ از نظر بعضی دیگر، غرب دارای اراده ی استیلای جهانی است که مسلمانان با امکانات محدودی که برایشان مانده است، در برابرش مقاومت خواهند کرد. –عراق هم زمان برای توجیه هر کدام از این تفسیرها کافی است.

  

• ایراد امروز من به دنیای عرب «فقر اخلاقی» اش است. ایراد من به دنیای غرب «گرایش آن به تبدیل وجدان اخلاقی اش به ابزار سلطه» است…. نتیجه این که غرب بی وقفه اعتبار اخلاقی اش را از دست می دهد و مخالفانش کلاً از اعتبار اخلاقی بی بهره اند.
• «بیداری اقتصادی» این ملت های بزرگ شرق بی تردید به مثابه نمایان ترین نتیجه ناکامی سوسیالیسم دیوان سالارانه است. اگر از دیدگاه ماجرای انسانی به موضوع نگاه کنیم جای بسی شادمانی است، اما اگر از دیدگاه غرب نگاه کنیم، شادی با نگرانی آمیخته می شود زیرا این ابرقدرت های جدید صنعتی نه تنها شریک های اقتصادی هستند بلکه همچنین رقبای خطرناک و دشمنان بالقوه اند.
• غرب به ویژه آمریکا درصدد هستند آن چه را که دیگر ممکن نیست با برتری اقتصادی یا با اقتدار اخلاقی حفظ کرد با برتری نظامی حفظ کنند.
• دنیای غرب کور دلی های تاریخی و کمبودهای اخلاقی خاص خودش را دارد.
• من بر سر این باور پابرجا مانده ام که تمدن غربی، بیش از هر تمدن دیگری، خلاق ارزش های عام بوده است اما در انتقال نامناسب آن ناتوان بوده است. قصوری که همه انسان ها از آن زیان دیده اند.
• فرقه گرایی نفی ایده ی شهروندی است و نمی توان بر چنین پایه ای یک نظام سیاسی متمدن بنا کرد.
• این شیفتگی (بعد از حملات ۱۱ سپتامبر) که با شعارهای پرطنین «خاورمیانه بزرگ»، سپس «خاورمیانه جدید» بازتاب یافته است، زمینه ساز جنگی طولانی خواهد بود.
• خطای صدساله قدرت های غربی برخلاف تصور قالب این نیست که خواسته اند ارزش های شان را به بقیه دنیا تحمیل کنند، بلکه درست عکس آن است: قدرت های غربی ارزش های شان را در ارتباط شان با ملت های زیر سلطه پیوسته زیر پا گذاشته اند تا وقتی که این معما حل نشود خطر تکرار همان خطاها وجود خواهد داشت.
• نخستین ارزش «عام گرایی» است، یعنی این که انسان یکی است. گوناگون اما یکی.
• مصیبت غرب، امروز چون دیروز و طی قرن ها، این است که همواره میان تمایلش به مدنی سازی دنیا و اراده اش برای تسلط بر آن تقسیم شده است.
• در غرب، بربریت امروز از جنس ناشکیبایی یا جزم اندیشی نیست، بلکه از جنس تکبر و بی اعتنایی به دیگری است. ارتش آمریکا در بین النهرین باستانی همچون یک اسب آبی در مزرعه لاله فرو می غلتد و به نام آزادی، دموکراسی، دفاع مشروع از خود و به نام حقوق بشر خشونت می ورزد، تخریب می کند و آدم می کشد. پس از مدتی پا به جا گذاشتن هفتصد هزار کشته، با یک عذرخواهی توک زبانی به خانه باز می گردد. می خواسته اند با تروریسم مبارزه کنند اما بازار تروریسم هیچ وقت تا به این حد شکوفا نبوده است.

مشروعیت های گمشده

در فصل دوم کتاب، معلوف با تبیین مشروعیت و ذکر مثال هایی از آتاتورک، خاندان پهلوی، جمال عبدالناصر معتقد است قضاوت دولت آمریکا که روی همه دنیا اثر می گذارد به موجب وکالتی نیست که جامعه جهانی به وی واگذار کرده است و بنابراین مشروعیت اش قابل اعتراض است.

• مشروعیت باعث می شود که ملت ها و افراد بدون فشار زیاد، اقتدار نهادی را که در هیئت انسان ها شخصیت یافته است به پذیرند و آن را حامل ارزش های مشترک بدانند.
• مشروعیت خواه از آن یک شخص باشد خواه یک سلسله پادشاهی، یک انقلاب یا جنبشی اجتماعی، لحظه ای فرا می رسد که دیگر کارساز نیست. آن وقت است که قدرت جدید جانشین قدرت دیگر ومشروعیت جدید جانشین مشروعیتی می شود که از اعتبار افتاده است.
• شجاعت ایستادگی در برابر دشمنانی که به شکست ناپذیری شهرت داشتند و همچنین قابلیت پیروز شدن شان در میدان نبرد برای کمال پاشا مشروعیتش را به ارمغان آورد. این افسر سابق که یک شبه پدر ملت (آتاتورک) شده بود از این پس وکالت بلند مدتی داشت تا به میل خود از تو ترکیه و ترک ها را شکل دهد.
• خاندان پهلوی در ایران برای حفظ قدرت مجبور شد ابتدا با بریتانیایی ها سپس با آمریکا متحد شود یعنی با آن هایی که ملت ایران آنان را چونان دشمنان شکوفایی و کرامت انسانی اش احساس می کرد. در برابر سرمشق آتاتورک، این یک ضد سرمشق است. به کسی که مردم او راحمایت شده ی قدرت های دشمن می شناسند، مشروعیت تعلق نمی گیرد و به هر کاری دست می زنند از نظر مردم بی اعتبار می شود.
• چه بسیار اصلاحات ناکام شده اند چون امضای یک قدرت مورد تنفر مردم پای آن گذاشته شده بود! برعکس چه بسیار اعمال احمقانه تحسین شده اند چون حامل مهر مشروعیت مبارز بودند. رای دهندگان کم تر به اعتبار محتوای پیشنهاد و بیش تر به اعتبار اعتباری که به شخص پیشنهاد دهند دارند یا ندارند، نظرشان را اعلام می کنند.
• برای هر جامعه انسانی فقدان مشروعیت صورتی از بی وزنی است که همه رفتارها را از قاعده مندی خارج می کند. وقتی که هیچ اقتدار و شخصیتی نمی تواند از اعتبار اخلاقی واقعی برخوردار باشد، وقتی که انسان ها به این باور می رسند که دنیا جنگلی است که در آن قانون قوی تر حاکم است و هر ضربه ای مجاز است راهی جز انحراف به سوی خشونت مرگبار، استبداد و هرج و مرج باقی نمی ماند.

یقین های تخیلی

در فصل آخر کتاب، نویسنده بر نقش فرهنگ در ساختن جامعه تاکید می کند: قرن بیست و یکم یا با فرهنگ نجات می باید یا غرق خواهد شد.

امین معلوف دنیا را این گونه می بیند: دنیایی که واگرایی وخیم در روابط بین المللی از مشخصات آن است. دنیایی که طعمه ی قبیله گرایی هویتی خودخواهی لعنتی است و دنیایی که در آن مقبولیت اخلاقی کالایی نایاب است؛ دنیایی که در آن بحران های بزرگ عموماً ملت ها، گروه های اجتماعی، شرکت های بزرگ و افراد را به جای ابراز همبستگی یا سخاوتمندی به سوی حفظ منافع خصوصی شان ترغیب می کند.

• اسلام گرایی سیاسی با برتری یافتن در بطن جامعه های مسلمان و عرب به هزینه ملی گرایی و نیز مارکسیسم، به مغلوب کردن این آموزه ها اکتفا نکرد بلکه سعی کرد آن را با خود همگون و منطبق کند. گویا ترین نمونه آن انقلاب ایران در ۱۹۷۹ است، انقلابی دینی البته اما در عین حال ملی گرا، ضد سلطنت، ضد غربی، ضد اسراییلی و هوادار توده ها مستضعف. سنتزی نیرومند که تاثیری تعیین کننده بر کل دنیای اسلام اعمال خواهد کرد.
• یک درس بزرگ قرنی که به پایان رسید این است که ایدئولوژی ها می گذرند و ادیان باقی می مانند. وانگهی باورهای شان کم تر از تعلق هایشان اما بر پایه تعلق باورهای شان بازسازی می شوند.

• آن چه ادیان را بالقوه تخریب ناپذیر می کند آن است که لنگرگاه هویتی پایداری به پیروان عرضه می کند. در مراحل مختلف تاریخ همبستگی های دیگری جدیدتر و متجددتر –طبقه،ملت- به نظر می رسید اعتبار مسلطی دارند. اما این دین است که تاکنون حرف آخر را زده است.
• دین نشان داده است که به دشواری مستقر می شود، به دشواری مهار می شود و غیر ممکن است آن را ریشه کن کرد. آن هایی که می خواستند آن را به موزه تاریخ بفرستند خودشان خیلی زودتر از وقت به آن جا تبعید شده اند در حالی که دین خودش را شکوفا فاتح و اغلب حتی فراگیر نشان می دهد.
• هر باور دینی مستعد بی نهایت تفسیر است و این تفسیرها بیش تر به مسیر تاریخی جامعه های انسانی بستگی دارند تا به متون مقدس.
• یکی از تراژدی های دنیای اسلام تعدی دائمی سیاست به حوزه دین است.
• از لحظه ای که ملتی تصویر یک برنده را کسب می کند همه آن جه تمدنش را می سازد با نگرشی احترام آمیز مورد توجه تمام دنیا قرار می گیرد.
• پرسشی که برای جامعه های مسلمانان در این عصر عسرت مطرح است رابطه میان دولت و سیاست نیست بلکه رابطه میان دین و تاریخ، دین و هویت و میان دین و عزت است.
• یکی از پیامدهای شوم جهانی سازی این است که فرقه گرایی را جهانی کرده است. سقوط ایدئولوژی ها باعث اوج گیری تظاهرات هویتی و هواداران آن شده است و انقلاب اطلاعاتی نیز شبکه روابط محکم و بی واسطه ای را ورای دریاها بیابان ها و ورای همه مرزها ایجاد کرده است.
• از زمانی که هویت ها بر ایدئولوژی ها غالب آمده اند جامعه های انسانی در برابر حوادث سیاسی برحسب تعلق های دینی شان واکنش نشان می دهند.

پیش از «دنیای بی سامان» دو کتاب دیگر نیز از «امین معلوف» به نام های «هویت های مرگبار» در سال ۱۳۸۹ و «جنگ های صلیبی به روایت اعراب» در سال ۱۳۹۰ توسط استاد عبدالحسین نیک گوهر به فارسی ترجمه شده و نشر نی آن ها را منتشر کرده است.