درگذشت اندیشمند نوگرای مسلمان؛ نصر حامد ابوزید فرصتی فراهم آورد تا با مطالعه کتاب های وی، نگاهی به تجربه های نواندیشی دینی در جهان اسلام داشته باشیم. یکی از مهمترین کتاب هایش «نقد گفتمان دینی، نقد الخطاب الدینی رویه نقدیه نحو انتاج وعی علمی بدلاله النصوص الدینیه ۱۹۹۲» است که توسط حسن یوسفی اشکوری (در دوران زندگی در زندان اوین) و محمد جواهر کلام ترجمه و توسط انتشارات یادآوران اردیبهشت ۱۳۸۳ منتشر شده است. هرچند که ترجمه ی روان و سلیسی نیست. ابوزید برای ترجمه فارسی کتاب یک مقدمه ویژه نوشته است.
نصر حامد ابوزید در مقدمه کتاب اشاره جالب و ظریفی به سکولاریسم و قرائت سنتی از دین دارد که در پی آمده است: سکولاریسم در جوهره ی خود چیزی جز تاویل راستین و فهم علمی از دین نیست، و آنچه باطل اندیشان درباره اش ترویج می کنند که سکولاریسم هما الحادی است که دین را از سطح جامعه و زندگی جدا می کند، بسیار به دور است.
گفتمان سنتی دینی عمداً و به شکلی هوشمندانه جدایی دولت از کلیسا (یعنی جدایی قدرت سیاسی از دین) را با جدایی دین از جامعه و زندگی در هم می آمیزند. جدایی نخست، یعنی جدایی دولت از کلیسا امری ممکن و ضروری است و جهان غرب با عملی کردن آن توانست از تاریکی های دوران قرون وسطی آزاد و به علم، توسعه و آزادی دست پیدا کند. اما جدایی دوم (جدایی دین از جامعه و زندگی دینداران) توهمی است که گفتمان سنتی دینی آن را در مبارزه علیه سکولاریسم ترویج می کند تا سکولارها را متهم به کفر و الحاد نماید. چه کسی می تواند دین را از صحنه جامعه و کلا زندگی حذف کند و اساساً چه نیرویی می تواند جنین تصمیمی را عملی سازد.
درباره ابوزید
سه شنبه ۱۵ تیر ۱۳۸۹/ نصرحامد ابوزید، روشنفکر و قرآن پژوه مصری در ۶۷ سالگی درگذشت.
به گزارش روزنامه الأهرام چاپ مصر، وی دو هفته پیش پس از مبتلا شدن به ویروسی که گفته می‌شود پزشکان از درمان آن عاجز بودند از هلند به قاهره بازگشت و تا چند روز در حالت کما بود.
ابوزید در سال ۱۹۴۳ در قحافه در شمال قاهره به دنیا آمد و پیکر او در زادگاهش به خاک سپرده خواهد شد.
وی فارغ‌التحصیل رشته‌های ادبیات عرب و مطالعات اسلامی از دانشگاه قاهره بود.
او داراى ۱۲ کتاب و بیش از ۷۰ مقاله به زبان‌های عربى و انگلیسى است که از معروف‌ترین آنها می‌توان به ” گرایش‌های عقلی در تفسیر “، “فلسفه تفسیر”، “نقد گفتمان دینی”، “دایره‌های ترس” درباره زنان” و “چنین گفت ابن‌عربی”، اشاره کرد.
اما نظریات ویژه خود را در کتابی با عنوان “معنای متن” نوشت و باعث شد که مفتیان مصری در سال ۱۹۹۵ او را مرتد اعلام کنند و دادگاهی در مصر حکم داد که همسر آقای ابوزید باید از او جدا شود.
این متفکر مصری در ۴۹ سالگى (۱۹۹۲م.) با ابتهال احمد کمال یونس، استاد زبان فرانسه در دانشکده ادبیات دانشگاه قاهره ازدواج کرد و پس از صدور حکم دادگاه، به اتفاق همسرش مدتی در مادرید، پایتخت اسپانیا، زندگی کرد و سپس به هلند رفت و تا پایان عمر را در آنجا گذراند.
از آنجا که ایمن الظواهرى از رهبران القاعده نیز فتواى قتل او را صادر کرده بود ابوزید، مدتى تحت مراقبت پلیس مصر زندگی کرد و سرانجام پس از مهاجرت به هلند به تدریس در دانشگاه لیدن هلند پرداخت.
مطبوعات مصری نوشته‌اند که قرار است در مراسم خاک‌سپاری نصرحامد ابو زید، منتقدان و متفکران برجسته‌ای مانند جابرعصفور حسن حنفی، علی مبروک و سعید الکفروای حضور یابند.کد مطلب :