سیدصادق حسینی، روزنامه نگار، انتشار: خبرآنلاین| به تازگی با فرزین فردیس مدیرعامل سرآوا و عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران درباره اوضاع اقتصاد دیجیتال گپ می زدم؛ به او گفتم: تپسی در عملکرد مرداد امسال ۸۵ میلیارد و ۸۸۸ میلیون تومان از محل کمیسیون رانندگان درآمد داشته؛ قبلا هم سود عملیاتی‌ش در سه ماهه سال ۰۲ معادل ۴۷میلیارد تومان بوده . خوش‌بینانه یعنی ۱۴۱میلیارد سود تا پایان سال، کمتر از یک آپارتمان ۳۰۰ متری نوساز در منطقه فرشته تهران که الان تقریبا متری۵۰۰میلیون تومان فروخته می‌شود.
فرزین گفت: چه سالی مخابرات ایران فروخته شد؟ مهر ۱۳۸۷ پنجاه به علاوه یک درصد سهام شرکت مخابرات ایران که مالک همراه اول بود، ۷۸۰۰ میلیارد تومان فروخته شد که با دلار ۱۰۰۰ تومان آن روز می شود ۷ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار. سال گذشته اپراتورهای منطقه مثل STC عربستان یا اتصالات امارات چقدر سود داشتند و همراه اول چقدر؟ تازه همراه اول پول سازترین شرکت اقتصاد دیجیتال است!
بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده از سوی شرکت مخابرات عربستان سعودی (STC) این اپراتور در سال ۲۰۲۲ با رشد ۷.۶ درصدی سود خالص خود را به ۳.۲۴ میلیارد دلار آمریکا رسانده. شرکت اتصالات امارات نیز سود خالص خود را به ۲ میلیارد و ۷۲۲ میلیون دلار رسانده. همراه اول هم در سال ۱۴۰۱ با رشد ۳۰ درصدی حدود ۳۸ هزار میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشته و با ۶ درصد رشد سود خالص ۵۲۱۶ میلیارد تومانی ساخته که با نرخ متوسط ۳۰ هزار تومان می شود ۱۷۳ میلیون دلار!
این شاخص مهمی است که نشان می‌دهد همراه اول به عنوان یک شرکت شاخص و پیشرو در حوزه فناوری و اقتصاد دیجیتال با وجود افزایش و متنوع کردن درآمدها، چگونه در گرداب تورم، قیمت گذاری دستوری و کوچک شدن اقتصاد ایران گرفتار شده است.
شاخص جذب سرمایه (CAPITAL RAISED) نیز می تواند پرده ی دیگری از بلایی که بر سر اقتصاد دیجیتال آمده را نمایش دهد. بر اساس گزارش موسسه معتبرMind the Bridge در سال ۲۰۲۲ میلادی امارات متحده عربی با جذب ۵.۴ میلیارد دلار و ۲۵۱ استارتاپ ارتقا یافته (SCALEUPS) در جایگاه نخست منطقه قرار دارد و بعد از آن مصر با ۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون و ۸۴ استارتاپ و عربستان سعودی با ۱ میلیارد و۲۰۰ میلیون دلار و ۱۰۶ استارتاپ قرار دارند و ایران با ۶۵ میلیون دلار و ۸ شرکت در جایگاه هفتم قرار دارد. بر این اساس کشورهای لبنان، اردن، کویت و مراکش به ترتیب بالاتر از اقتصاد دیجیتال ما قرار دارند.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات دولت آقای رئیسی در خرداد ماه گفته: سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی ایران به ۷.۵ درصد افزایش یافته است و معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم گفته: برنامه هفتم توسعه که در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است، احکام زیادی درباره توسعه اقتصاد دیجیتال دارد که بر اساس آن به دنبال دستیابی به سهم ۱۵ درصدی برای اقتصاد دیجیتال هستیم.
این ادعاها را وقتی در کنار سیاست های دیگر دولت از جمله صیانت و قتل اینترنت، قیمت گذاری دستوری تعرفه های اینترنت، سپردن VODها و پلتفورم های ویدئویی به صداوسیما، راه اندازی پلتفورم های دولتی فروش کالاها و خدمات از جمله بلیت هواپیما و حمل و نقل جاده ای که اخیرا مسئولین وزارت راه و شهرسازی خبرش را داده اند و لابد فردا هم هم وزارت گردشگری پلتفورم فروش هتل و مهانسرا را راه می اندازد، می گذارم و یاد سیل مهاجرت نیروی متخصص حوزه فناوری به ترکیه، هلند و آلمان، کانادا و آمریکا و امارات و تهدید به مصادره استارتاپ ها توسط رسانه های زنجیره ای اصولگرا می افتم، چشم انداز امید بخشی برای آینده ی اقتصاد دیجیتال و اکوسیستم کشور نمی بینم.
یکی از مدیران عامل شرکت های فناور و پیشرو می گفت: صادق! ۴۵ سالمون شد، مگه چقدر دیگه عمر مفید داریم که درجا بزنیم و پسرفت کنیم. من هرجای دیگه این استارتاپ رو راه انداخته بودم به راحتی برای شروع چند ده میلیون دلار سرمایه گذار جذب می کردم، راحت محصولم رو در سراسر جهان می فروختم! اینجا همش درگیر تصمیمات خلق الساعه و سیاست گذاری ها و هدف گذاری های اشتباه در حوزه کسب و کار هستیم و مجبوریم با دولت بخاطر بدیهیات بجنگیم که بزارن کار کنیم. خسته شدیم از بس هزینه اشتباهات آقایون رو با سرمایه و عمرمون داریم میدیم.
وقتی یادداشت را می نوشتم، دیدم علیرضا کلاهی رئیس کمیسیون اقتصاد اتاق ایران همزمان با جمعه سیاه و سیل حراج ها، به طعنه در توییترش نوشته:«از ٣ میلیارد دلار فروش ترندیول ١ میلیاردش به ایرانه… بالاخره یونیکورن خلق کردیم ولی در ترکیه! سیاست گذاری درست !!!!!!»
فکر کنم بهترین پایان بندی برای یادداشت همین است: یونیکورن خلق کردیم ولی در ترکیه!
